Waarom is deze dienst belangrijk

De ecosysteemdienst wildbraad resulteert in economische welvaart voor verschillende betrokkenen. In eerste instantie wordt welvaart gecreëerd voor de grondeigenaar in de vorm van jachtpacht. Deze jachtpacht kan zowel in natura betaald worden als in speciën. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat deze jachtpacht niet enkel betaald wordt voor de ecosysteemdienst wildbraad maar ook voor de culturele ecosysteemdienst “recreatieve jacht”. Cijfers over de inkomsten van jachtpachten zijn echter niet voorhanden. Deze gegevens zijn wel beschikbaar voor verpachtingen van domeinen van het Agentschap voor Natuur en Bos (inkomsten jachtverpachtingen ANB 2012). Op basis van 44 verpachtingen in 2012 voor het jachtrecht voor een jaar op deze domeinen bedraagt de mediaan 15,85 euro per ha per jaar (zie NARA-T-2014-rapport "Wildbraadproductie" voor details). De jager kan zelf het wildbraad consumeren of het doorverkopen aan derden (particulieren of wildverwerkende bedrijven). Een inschatting van de waardering van de ecosysteemdienst kan bekomen worden door de aantallen geschoten dieren te vermenigvuldigen met de prijs die aan de jager betaald wordt door de wildverwerkende bedrijven. De totale jaarlijkse productie van wildbraad in Vlaanderen bedraagt bij benadering 720.000 kg voor de periode 2004-2012. Op basis van de prijzen die de jager ontvangt voor het aangeleverde wildbraad, stemt de waarde hiervan overeen met 1.861.000 euro. Wildverwerkende bedrijven verhandelen op hun beurt het wildbraad aan particulieren, andere handelaars (bv. supermarkten, detailhandel) of restaurants. Om de waarde van het verwerkte wild te bepalen, kan de prijs in rekening gebracht worden die de afnemers betalen aan de wildverwerkende bedrijven. Op basis van de gekende prijzen kan geconcludeerd worden dat de prijs die een particulier betaalt in de detailhandel of de supermarkt, drie tot vijf maal de prijs bedraagt die de jager betaald krijgt. Hierin zit de kostprijs voor het verwerken eveneens vervat. Naast de welvaartseffecten die rechtstreeks voortvloeien uit het gebruik van de ecosysteemdienst, genereert het gebruik ook indirecte welvaartseffecten. Zo geniet de landbouwer een welvaartseffect, omdat het verlagen van de populatiedensiteit van een schadeveroorzakende wildsoort resulteert in het voorkomen van wildschade. Om de ecosysteemdienst te kunnen valoriseren, wordt daarnaast ook geïnvesteerd in materiaal en middelen voor het uitoefenen van de jacht. Dit omvat bv. de aankoop van jachtwapens, jachtkledij en voertuigen alsook de aankoop en opleiding van jachthonden. De ecosysteemdienst wildbraad resulteert daardoor ook in economische activiteit naast de handel in wild zelf. Deze uitgaven vloeien echter ook voort uit de valorisatie van de ecosysteemdienst “recreatieve jacht” en kunnen niet opgesplitst worden. De omvang van deze uitgaven en hun impact op de economie zijn ons echter niet gekend. De ecosysteemdienst wildbraad levert daarnaast een rechtstreekse bijdrage aan een van de basiscomponenten voor een goed leven, namelijk toegang tot gezond voedsel. Doordat wildbraad een laag vetgehalte heeft, in het bijzonder aan verzadigde vetten, is het bovendien gezonder dan gekweekt vlees. De ecosysteemdienst levert dus een welzijnseffect bij de consumptie van wildbraad omwille van de kwaliteit en het genot van het consumeren ervan. Om de omvang van het welzijnseffect te becijferen, zou dit indirect ingeschat kunnen worden door de mogelijke kosten in de gezondheidssector die hierdoor niet uitgegeven dienen te worden te berekenen of door het vergelijken met uitgaven die resulteren in een gelijkaardig welzijnseffect (vb. productie van bio-vlees). Tenslotte resulteert de ecosysteemfunctie in de culturele ecosysteemdienst recreatief jagen. Deze buitenactiviteit leidt zowel tot fysiek als mentaal welzijn, alsook een gevoel van samenhorigheid met andere betrokkenen bij het uitoefenen van de jacht. Op de baten en waarde van deze dienst wordt verder niet ingegaan in het desbetreffende NARA-T-2014-rapport.  

---

Referenties

• Scheppers T. en Casaer J. (2014). "Hoofdstuk 12 - Ecosysteemdienst wildbraadproductie." (INBO.R.2014.1988003). In Stevens, M. et al. (eds.), "Natuurrapport - Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen." Technisch rapport. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, INBO.M.2014.1988582, Brussel.

Gradiënt groen/grijs

Niet van toepassing…

---

Referenties /

Enkele belangrijke vaststellingen

Kort samengevat zijn hier alvast enkele van de belangrijkste vaststellingen uit het NARA-T-2014-rapport (Scheppers et al, 2014):

• Ecosystemen in Vlaanderen ondersteunen de productie van wildsoorten. Deze worden zowel voor recreatieve doeleinden als voor de consumptie van hun vlees bejaagd. Daarnaast worden bepaalde wildsoorten ook bejaagd om mogelijke negatieve gevolgen (bv. schade, overlast, predatie, enz…) van hun aanwezigheid te beperken. In dit hoofdstuk wordt enkel het gebruik van wildsoorten als voedsel besproken.
• In Vlaanderen zijn ongeveer 12 000 jagers actief. Jaarlijks doden zij ruim 800 000 dieren, goed voor een totaal gewicht van naar schatting 720 000 kg wildbraad. De waarde hiervan bedraagt voor de jager ongeveer 1 861 000 euro. Omdat de vraag naar wildbraad groter is dan wat de jachtsector in Vlaanderen aanlevert, wordt wildbraad ook geïmporteerd.
• Wildsoorten stellen elk specifieke eisen aan hun leefgebied. Daarnaast zijn ze zeer mobiel en kan hun leefgebied verschillen tijdens het jaar. Voor de levering van de ecosysteemdienst komen dus meerdere ecosystemen in aanmerking. In welke mate de individuele wildsoorten voorkomen, kan sterk verschillen tussen de ecosystemen. Grofwild (wild zwijn en ree) verkiest eerder bos- en moerasgebieden, terwijl klein wild (o.a. patrijs en haas) meer in agrarisch gebied voorkomt. Waterwild (o.a. wilde eend) is gebonden aan de aanwezigheid van waterpartijen.
• Op basis van de afschotstatistieken neemt de ecosysteemdienst af in Vlaanderen. De populatiedaling van een aantal wildsoorten door o.a. intensivering van de landbouw, afname van de kwaliteit van het leefgebied en toegenomen predatiedruk en een gewijzigde jachtwetgeving, liggen aan de basis van het lagere afschot. De recente kolonisatie en sterke toename van wild zwijn beperkt zich actueel voornamelijk tot de provincie Limburg. De bijdrage van wild zwijn aan de ecosysteemdienst is op dit moment eerder beperkt.
• Het gebruik van de ecosysteemdienst (afschot) wordt in belangrijke mate geregeld door de jachtwetgeving. Deze voorziet o.a. in subsidies voor verbeteringsmaatregelen aan biotopen die specifiek gericht zijn op de ondersteuning van wildsoorten. Ook de natuurwetgeving heeft een impact op het gebruik (met name waar wel en waar niet mag gejaagd worden) alsook op het aanbod van de dienst (via bescherming van het leefgebied). Door subsidiëring van het beheer van natuurgebieden, ondersteunt deze wetgeving indirect ook de wildsoorten.
• Bepaalde wildsoorten veroorzaken schade aan landbouwgewassen en jonge bomen. Hierdoor komt de ecosysteemdienst in conflict met andere diensten zoals voedsel- en houtproductie. Door populaties van soorten die schade veroorzaken onder controle te houden, heeft het gebruik van de dienst (afschot) ook een regulerende functie. Het gebruik van de dienst is daarnaast nauw verwant met een culturele ecosysteemdienst, namelijk de mogelijkheid om recreatief te jagen. Er kan daarbij een conflict ontstaan met andere vormen van recreatieve buitenactiviteiten.
• De grootste kennislacune is het gebrek aan cijfermateriaal, zowel over de wildpopulaties als over de socio-economische aspecten van de ecosysteemdienst. Het verzamelen van basisgegevens om (1) een inzicht te krijgen in de relaties tussen het voorkomen van wildsoorten en biotopen en het landgebruik, (2) de impact van het gebruik van de ecosysteemdienst op de populatiedynamiek na te gaan en (3) zicht te krijgen op het economisch belang van wildbraad in Vlaanderen, is hierbij prioritair.

---

Referenties

• Scheppers T. en Casaer J. (2014). "Hoofdstuk 12 - Ecosysteemdienst wildbraadproductie." (INBO.R.2014.1988003). In Stevens, M. et al. (eds.), "Natuurrapport - Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen." Technisch rapport. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, INBO.M.2014.1988582, Brussel.

Foto's en sfeerbeelden

Relevante kaarten

De volgende kaartlagen kunnen relevant zijn bij een beoordeling van de dienst "wildbraadproductie": 

• Aanbod (potentieel):
  • Totaal potentieel gewicht aan wildbraad (NARA);
• Aanbod (actueel):
  • Totaal actueel gewicht aan wildbraad (NARA);
• Waardering:
  • Totaal gewicht aan wildbraad (NARA);
  • Totale waarde voor wildbraad (NARA). 

Extra informatie

Kort overzicht van enkele recente projecten inzake agrarisch natuurbeheer en agro-biodiversiteit, enz... (bv. LNE, LV, ILVO, VLM, Inagro, INBO, provincies, ... en andere partners) met links naar de desbetreffende websites/rapporten. www.levedebijen.be